Co to w ogóle jest?

Czym w ogóle jest dysmorfofobia, lub kryjąca się w języku angielskim pod skrótem BDD (body dysmorphic disorder)? Jest to zaburzenie polegające na przekonaniu o występowaniu u chorego defektów w wyglądzie fizycznym, niebędących zauważalnymi lub krytycznie postrzeganymi przez ogół społeczeństwa. Prościej mówiąc, kompleks na tyle poważny, że w znacznym stopniu wpływa na pogorszenie jakości życia, a około ¼ chorych podejmuje na pewnym etapie próbę samobójczą (myśli samobójcze ma ponad ¾ chorych) i zwiększa ryzyko współwystępowania innych problemów, np. depresji, zaburzeń lękowych i seksualnych. Wiele chorych próbuje też walczyć z tymi kompleksami poddając się najróżniejszym zabiegom i operacjom plastycznym. Powodem zmartwień najczęściej jest skóra, włosy, nos i masa ciała, ale BDD może być związane z każdą częścią ciała – od oczu, przez łopatki, aż po kostki u nóg. Można wyróżnić kilka cech wspólnych łączących np. anoreksję i dysmorfofobię:

  • Zaburzone postrzeganie własnego ciała
  • Niezadowolenie ze swojego wyglądu
  • Nadmierne skupienie na wyglądzie fizycznym i przydzielanie mu nadmiernej wagi jako składowej w ogólnej samoocenie
  • funkcjonalne i strukturalne dysfunkcje mózgu wpływające na przetwarzanie wrażeń wzrokowych (jeden z najbardziej denerwujących tekstów pt. „to wszystko jest tylko w twojej głowie” w sumie ma rację bytu, bo tak – wszystko jest w głowie i nie można tego ot tak pstryknięciem palca zmienić)
  • Cechy charakterystyczne dla chorych, m.in. perfekcjonizm i niska samoocena

Według aktualnej klasyfikacji DSM-5, BDD nie diagnozuje się w przypadku kiedy zaabsorbowanie wyglądem może być lepiej wytłumaczone przez obawy związane z nadmiarem tkanki tłuszczowej lub masą ciała, u osób, które spełniają kryteria diagnostyczne któregoś z zaburzeń odżywiania. W związku z tym bardzo często u chorych z ED ignoruje się kwestie dotyczące obaw niezwiązanych z masą ciała, tymczasem zaburzenia odżywiania często współwystępują z BDD skupionym na aspektach wyglądu niezwiązanych z figurą. Wśród osób z zaburzeniami odżywiania odsetek chorych równocześnie na BDD wynosi ok. 15-30%, chociaż w niektórych badaniach można znaleźć też dane o nawet 45-60%. Co więcej, według badań przeprowadzonych na grupie osób cierpiących na anoreksję i bulimię, BDD najczęściej pojawia się przed rozwinięciem się zaburzeń odżywiania, co może sugerować, że zaburzone zachowania żywieniowe są pewnego rodzaju mechanizmem kompensacyjnym pozwalającym „odrócić uwagę” od pierwotnego problemu.  W rezultacie, po zakończeniu leczenia zaburzeń często dochodzi do nasilenia objawów dysmorfofobii, a to z kolei znów zwiększa szansę na ponowne rozwinięcie się zaburzeń odżywiania. Takie błędne koło.

Czy mam dysmorfofobię?

Mam wrażenie, że nadal jest to problem marginalizowany i ciężko jest uzyskać diagnozę od specjalisty. Przynajmniej w moim przypadku w ciągu wielu lat wizyt u różnych lekarzy i psychologów nikt nigdy nie powiązał anoreksji z ogromnym niezadowoleniem z wyglądu w ogóle, a nie jedynie z masy ciała. Wielu osobom pozostaje więc korzystanie z kwestionariuszy, które można znaleźć w internecie lub literaturze specjalistycznej (na życzenie chętnie udostępnię zestaw posiadanych przeze mnie kwestionariuszy podczas konsultacji). Warto jednak poruszyć ten temat ze swoim psychiatrą/terapeutą.

Leczenie

Zła wiadomość jest taka, że nie ma złotego środka uwalniającego od natrętnych myśli związanych z wyglądem. Zazwyczaj stosuje się inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, czyli leki, które słusznie kojarzą nam się z leczeniem depresji. Bardzo pomocna jest też oczywiście odpowiednia terapia. Jako uzupełnienie można sięgnąć po książkę „Jak pokochać swój wygląd – trening”, która jest poradnikiem stworzonym specjalnie dla cierpiących na BDD. Książka jest trudna do zdobycia, ale chętnie podzielę się nią z pacjentami.

Jak wspierać osoby cierpiące na BDD?

Przede wszystkim należy zawsze mieć na uwadze, że osoba z dysmorfofobią to nie to samo, co osoba z tak naprawdę świetną samooceną, która lubi czasami ponarzekać na swój wygląd tylko po to, żeby otoczenie szybciutko utwierdziło ją w tym, że jest piękna. Mózg osoby z BDD przetwarza informacje wzrokowe inaczej, niż mózg osoby zdrowej, więc w uproszczeniu można powiedzieć, że ona naprawdę nie widzi siebie tak, jak ty lub inni ludzie ją widzicie. Także nie denerwuj się, jeśli twoja koleżanka cierpiąca na dysmorfofobię po raz setny narzeka na swój nos lub dowolną inną część ciała. Po prostu po raz setny powiedz jej, że wszystko z nim w porządku. Nawet, jeśli pomoże to tylko na kilka minut, syp komplementy niczym brokat. Milczenie w tym wypadku jest odbierane przez chorych jako potwierdzenie ich obaw.

Unikać tematów krążących wokół wyglądu, a zwłaszcza tej newralgicznej jego części. Wiesz, że bliska ci osoba nienawidzi swoich zębów? To nie będzie najlepszym pomysłem rozmawianie z nią o prostowaniu, wybielaniu lub komentowanie cudzego uzębienia.  

Zachęcaj, żeby zamiast zbierać tysiące na operację, która wcale nie gwarantuje, że dolegliwości się zmniejszą, zainwestowała w swój rozwój i np. podjęła terapię.

Literatura:

Cerea S., Bottesi G., Grisham J., Ghisi M. Non-weight-related body image concerns and Body Dysmorphic Disorderprevalence in patients with Anorexia Nervosa. Psychiatry Research, 2018, 267: 120-125

Lin Toh W., Grace S., Rossell S., Castle D., Phillipou A. Body parts of clinical concern in anorexia nervosa versus body dysmorphic disorder: a cross-diagnostic comparison. Australian Psychoatry, 2019

Dong N., Nezgovorova V., Hong K., Hollander E. Pharmacotherapy in Body Dysmorphic Disorder: Relapse Prevention and Novel Treatments. Expert Opin Pharmacother. 2019, 20: 1211-1219

Li W., Man Lai T., Bohon C., Loo S., McCurdy D., Strober M., Bookheimer S., Feusner J.  Anorexia Nervosa and Body Dysmorphic Disorder are associated with abnormalities in processing visual information. Psychol Med, 2015, 45: 2111-2122


1 komentarz

Trzy schematy myślenia, przez które nie możesz uwolnić się od zaburzeń odżywiania - Dietetyk Aleksandra Narewska · 9 października 2019 o 12:55

[…] problemy. Czasami tymi problemami są zaburzenia współwystępujące z zaburzeniami odżywiania: BDD, depresja, zaburzenia osobowości. Samo wyjście z ED nie jest magicznym przejściem do […]

Możliwość komentowania została wyłączona.